Enkendesan aydınlatma ısının ışığa dönüştürülmesidir.Bu akkor telli bir lambanın içerisindeki filamanda yaklaşık 176 derecede gerçekleşir. Bu dönüşüm oldukça basit olup en belirgin zayıflığı düşük verimidir ki yaklaşık % 5 civarlarındadır. Yani her 100 birim enerjinin 95 i ısı geri kalan 5 i ise ışığa dönüşmektedir. Ayrıca bu tip lambaların ömrü yaklaşık 2000 saattir.
Florasan aydınlatma ise ultraviyole ışığın görülebilir ışığa çevrilmesidir. Elektronlar florasan lamba içerisinde akarken civa atomları ile çarpışırlar ve ultraviyole yani mor ötesi ışık yayarlar. Mor ötesi ışık cam tüpün iç kısmında bulunan fosfor kaplama içerisinden geçerken görülebilir ışık meydana gelmektedir.
Bu iki aşamalı dönüşüm bir akkor telli (enkendesan) lambanın sağladığı aydınlatmanınkine kıyasla çok verimlidir. Yaklaşık % 25 lik bir verim( yaklaşık 40 derecede ) söz konusudur. Ayrıca daha uzun bir kullanım ömrü (10000 saat )söz konusudur. Lambanın (tüpün )yükü direnç karakteristiklidir. Ne var ki lamba akımının kontrolünü sağlayan ve şebeke ile yük arasında bulunan elektronik balast ise kapasitif karakteristiklidir. Aşağıdaki şekilde E (Edison tip) duylu ve plastik muhafazalı bir bölüm içerisine alınmış elektronik balast ile buna bağlı spiral tüplü bir kompakt florasan lamba verilmiştir.
 |
| Şekil 1 : Kompakt Florasan Lamba /Elektronik Balast |
CFL Çalışma:
Aşağıdaki şekilde de görüleceği üzre , elektronik balast blok diyagramında AC şebeke giriş gerilimi 220 volt 50 Hz , yüksek frekanslı anahtarlama esnasında oluşan gürültü ve parazitleri filtreleyecek bir EMI filtre ,doğrultucu (AC-DC dönüştürücü) , gerilim düzenleyici kondansatör, kontrolü elinde bulunduran bir entegre devre, yarım köprü evirici (DC-AC dönüştürücü) ve lambayı ateşleyecek ve sürecek olan bir rezonans devresi bulunmaktadır. Dimmer özelliği için de lamba akımının kontrol edecek geri besleme devresi ayrıca bulunmaktadır.
 |
| Şekil 2 : Kompakt Florasan Lamba Blok Diyagramı |
Lamba filamanlarını ısıtacak bir ön ısıtmaya , ateşleme için yüksek gerilime çalışma esnasında yükse bir frekansa ihtiyaç duyar. Bu gereksinimleri karşılayacak şekilde, elektronik bir balast ile öncelikle giriş kısmında alçak frekansta AC-DC dönüşümü yapılır. Daha sonra yüksek frekansta da bir DC-AC dönüşümü gerçekleştirilir.
AC giriş şebeke gerilimi tam dalga doğrultulur ve düzgün bir DC bara gerilimi oluşturacak şekilde düzeltilir. DC bara gerilimi de sonrasında yüksek frekanslı bir dalga şekline evrilir. (%50 çalışma çevrimi) AC kare dalga şeklindeki gerilim yarı dalga bir evirici ile gerçekleştirilir. Bu kare dalga şeklindeki yüksek frekanslı dalga bu aşamadan sonra bir rezonans tank devresini sürmeye başlar. Ayrıca bu aşamada yine kare dalganın kareliğini gidererek sinuzoidal bir akım ve gerilim oluşturabilmek için kondansatör ile filtreleme yapılır.
Ön ateşleme sırasında: Rezonans tank devresi yüksek kalite faktörlü (Q factor: Bu değer yüksek olduğunda devrenin sönümlenme süresi oldukça uzun olup kayıpları azdır şeklinde düşünülebilir) bir seri LC devresidir. Ateşleme sonrası ve normal çalışma esnasında bu devre seri L, paralel RC devresi haline gelirken artık orta değerlere sahip bir kalite faktörüne sahip olur. CFL bir kez çalıştırıldığında kontrol eden entegre devresi envertörün maksimum frekansını yüksek kalite faktörlü balast çıkış devresine ait rezonans frekansına indirir. Lamba filamanları frekans düşürülürken ön ısıtmaya tabi tutulurlar ve lamba akım ve gerilimi artar. Şekil 3:
 |
| Şekil 3 : Kompak Florasan Lamba Ön Isıtma Ateşleme Zamanı / Eğrileri |
Frekans, lamba gerilimi lambanın ateşleme gerilim eşik değerini aşıncaya dek düşmeye devam eder. Lamba bir kez ateşlendiğinde lamba akımı istenilen güç ve parlaklık değerinde olacak şekilde kontrol edilir.
Florasan lambayı dimleyebilmek (ışık seviyesini azaltmak )için yarım köprü eviricinin frekansı artırılır. Bu rezonans tank devresinin kazancının azalmasına ve lamba akımının azalmasına sebep olur. Yarım köprü evirici çalışma frekansını değiştiren kapalı devre bir geri besleme devresi lamba akımını ölçmek ve bu akımı istenilen set değerine ayarlayabilme işlemini gerçekleştirmede kullanılır.
Şekil 4 : Örnek bir Kompakt Florasan Lamba Devresi (Büyütmek için üzerine tıkla)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder