Merhaba arkadaşlar, güç kalitesi ile yakından alakalı bir konuda yazmak istedim bugün. Biliyorsunuz çok yakın bir zamana kadar tüm devre elemanları lineer(doğrusal ) özellikteydi. Yani akım dalga şekli hemen hemen bir sinüs dalga formuna uygundu ve büyüklüğü de yükle birlikte orantılı olarak artıyordu. Ne var ki günümüzde doğrusal olmayan özellikteki yükler ciddi bir artış gösterdi. Bu yüklerin genel karakteristikleri darbeli akımlar ve 50 hz üzerinde sinüs alt frekanslarına sahip olmalarıdır.
Hangi yükler böyle “doğrusal olmayan” sıfatını hak ediyor? Hatta doğrusal olanlar ile olmayanları beraber verelim:
Doğrusal Yükler:
- Motorlar
- Akkor Flamanlı Lambalar
- Isıtıcılar
Doğrusal Olmayan Yükler
- D.C Sürücü Devreleri
- Değişken Frekanslı A.C Sürücü Devreleri
- Programlanabilir Denetleyici Devreler
- Endüksiyon Ocakları
- Gaz Deşarjlı Aydınlatma Armatürleri
- Kişisel Bilgisayarlar
- Kesintisiz Güç Kaynakları
Doğrusal olmayan yüklerdeki artış beraberinde elektrik dağıtım şebekesinde görülen harmonik bozulmaları da getirir. Kapasitörler harmonik yaratan elemanlar olmasa bile varlıkları mevcut durumu daha da kötüleştirebilir. Harmonik akımların varlığı aslında sahaya özgü bir sorundur. Bu akımlar özellikle elektriğin tüketildiği çevredeki tüm elektrik ve elektronik ekipmanın kendi aralarında ve şebeke altyapısıyla gerçekleştirdiği karşılıklı bir etkileşimden doğarlar ve işin doğrusu kestirilmeleri ve modellenmeleri bir hayli zordur.
Belki “ Değiştirilebilir Frekanslı Sürücüler” (VFD) i kullanarak harmonikleri daha iyi anlamanıza yardımcı olabilirim. VFD güç çıkışını kontrol edebilmek için anahtarlamalı güç kaynakları kullanan bir cihazdır. 6 adımlı VFD ( biraz eski teknoloji diyelim ) devresinde kontrol organı bir çevrimde 6 kez anahtarlama yaparak sinüs dalgası elde etmeye çalışır. Bu anahtarlamalar arasındaki süre değiştikçe (yani frekansla oynadığımızda ) motorun hızı, meydana gelen değişik frekanslar için değişik değerler alacaktır. Şimdi buraya dikkat edelim:
Frekanslarda böyle oynamak beraberinde iki mühim soruna yol açacaktır. Birinci problem yüksek gerilim pikleridir. Diğer önemli sorun ise bozuk akım dalga şeklidir. Yüksek gerilim pikleri genelde kısa süreli olaylardır ve zamanlama amacıyla “ gerilimi sıfır geçişte kesme” özelliğine sahip olan devrelerde sorun yaratma potansiyeline sahiptir.
Harmonikler elektrik hatlarında gürültüye ve ısıya neden olurlar. Isıda artış şalterlerin istenmeyen açmasına neden olabilir. Güç kapasitörleri için de böyle sorunlar söz konusudur. Isıl yüklenme nedeniyle kapasitörlerin sigortaları atabilir. Sadece bu istenmeyen sigorta açmaları bile tek başına elektrik şebekemizde harmonik akımların dolaştığını göstermeye yetebilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder